Tiểu máu do các bệnh ở thận

Tiểu ra máu là một triệu chứng của nhiều bệnh không riêng cho một bệnh nào.

Tuy nhiên mỗi trường hợp do một hoặc hai loại nguyên nhân gây ra làm cho người bệnh rất lo sợ, hốt hoảng. Tiểu ra máu có thể đơn thuần nhưng cũng có thể kèm theo sỏi, mủ hoặc dưỡng chấp.
Một số nguyên nhân gây tiểu máu từ thận

Sỏi thận: Đái ra máu là hiện tượng có hồng cầu trong nước tiểu vượt chỉ số bình thường. Đái ra máu ở thận hay gặp nhất là sỏi thận (ở 1 quả thận hay cả 2 quả thận). Chảy máu ở thận do sỏi hay gặp khi sỏi nhỏ hơn là sỏi đã to.

 

Mỗi khi lao động nặng nhọc, đi tàu xe bị xóc nhiều gây nên cơn đau quặn thận thì xuất hiện nước tiểu có máu, tuy vậy nhiều khi mọi hoạt động nặng nhọc dừng lại, được nghỉ ngơi tốt thì hết đái máu.

Sỏi thận gây tiểu ra máu

Lao thận:
Bệnh lao thận cũng gây đái ra máu, người ta thấy rằng ở giai đoạn đầu của lao thận thường mạch máu nhỏ bị tổn thương và gây đái máu vi thể khi bệnh lao thận không được chữa trị dứt điểm, bệnh tiến triển nặng thành các hang thì sẽ làm tổn thương nhiều mạch máu lớn hơn và xuất hiện đái máu đại thể.

Ung thư thận: đái máu không chỉ là do ung thư thận, tuy nhiên ung thư thận gây đái máu điển hình và có những nét đặc trưng của nó. Người ta thấy đái máu trong ung thư thận biểu hiện rầm rộ hơn, nặng nề hơn, chủ yếu đái máu đại thể, có thể đái máu nhiều lần trong ngày và đái máu một cách tự nhiên không cần có tác động của ngoại lai.

 

Đái máu trong ung thư thận có khi đột nhiên xuất hiện và có thể đột ngột ngưng lại, nhưng một lúc nào đó lại xuất hiện đái máu, cho nên người ta có tên gọi là đái máu đỏng đảnh.

 

Tổn thương thận khác gây đái máu: thận đa nang hoặc bị ngộ độc một số hoá chất mà chúng được đào thải qua thận gây ngộ độc thận hoặc đái dưỡng chấp do bị bệnh giun chỉ làm tổn thương hệ bạch mạch có đi kèm tổn thương mạch máu.

 

Người ta cũng đề cập đến đái máu mà nguyên nhân do cục máu nằm ở thận. Cục máu này người ta thường gặp do người bệnh bị bệnh tim bởi cục máu trong tim vỡ ra, cục máu này từ tim mà đến mạch máu thận (động mạch hoặc tĩnh mạch thận) rồi tắc nghẽn ở đó, nếu cục máu to sẽ gây đái máu đại thể, cục máu nhỏ sẽ gây đái máu vi thể.

 

Ngoài ra, người ta cũng đề cập đến đái ra máu từ thận còn có thể do viêm thận cấp hoặc mạn tính. Đái ra máu do viêm thận cấp và mạn tính thường đái máu vi thể mạn tính, kéo dài.

 Thận đa nang gây tiểu máu

Cách nhận biết đái ra máu từ thận

Trước tiên cần xác định có phải đái ra máu hay không, nhất là trong các trường hợp nghi ngờ đái ra máu vi thể bởi vì bình thường trong nước tiểu cũng có một lượng hồng cầu nhất định. Muốn vậy người ta cần phải xác định cặn Addis.

 

Xét nghiệm cặn Addis tức là tính số lượng các thành phần hữu hình bài tiết trong 24 giờ trong nước tiểu (hồng cầu, bạch cầu, trụ niệu…). Người ta căn cứ vào số lượng nước tiểu thu được trong thời gian 9 giờ liền (từ 22 giờ - 7 giờ sáng).

 

Trong trường hợp bệnh lý sẽ có nhiều thay đổi, ví dụ trong bệnh viêm cầu thận giai đoạn đầu thì hồng cầu tăng lên 2-3 triệu/phút. Người ta cũng thường làm xét nghiệm công thức máu để biết tốc độ máu lắng; xét nghiệm máu chảy, máu đông; chụp thận không chuẩn bị (tuy nhiên nếu là do sỏi thì tỷ lệ sỏi không cản quang chiếm tỷ lệ khá cao, vì vậy nhiều trường hợp có sỏi thận thực sự nhưng chụp Xquang vẫn không xác định được).

 

Để khắc phục hiện tượng này thì cần chụp thận có cản quang qua tĩnh mạch hay chụp thận ngược dòng để xác định. Khi cần thiết có thể chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI). Siêu âm cũng đóng vai trò đáng kể trong việc xác định đái máu ở thận nhất là do sỏi hay do khối u… 
 

Tiểu máu từ thận có thể nhầm lẫn với bệnh gì? Có thể nhầm lẫn với đái ra huyết sắc tố trong trường hợp bị bệnh sốt rét ác tính. Ðái ra huyết sắc tố thì màu của nước tiểu sẫm như màu nước vối, nếu để nước tiểu lâu có thể trở thành màu nâu đen, tuy vậy nước tiểu vẫn trong, không có cặn, đặc biệt là soi cặn nước tiểu sau khi đã ly tâm không thấy hồng cầu.   Một số trường hợp như xơ gan hoặc uống thuốc sulfamid hoặc uống INH trong điều trị bệnh lao…thì trong nước tiểu có chất porphyrin. Porphyrin là một sản phẩm chuyển hoá dở dang của hemoglobin, cytocrom nhưng thường không làm cho nước tiểu đổi màu.   Một số người bị viêm gan A, B, C, E trong giai đoạn đầu của bệnh, nước tiểu có màu nâu sẫm bởi vì trong giai đoạn này gan bị rối loạn chuyển hoá một cách ghê gớm do đó chuyển hoá mật cũng bị rối loạn kèm theo.   Trong trường hợp này nếu xét nghiệm sắc tố mật trong máu (bilirubin) sẽ tăng cao cả 3 loại và nước tiểu cũng có bilirubin. Ngoài ra, tiểu ra máu không chỉ có từ thận mà còn do dưới thận như niệu quản, bàng quang, niệu đạo. Vì vậy khi có tiểu máu cần khám, xét nghiệm cả hệ thống đường tiết niệu để loại trừ dần dần để xác định nguyên nhân gây tiểu ra máu.   Người bệnh không nên lo lắng quá mức hoặc suy luận về bệnh của mình ảnh hưởng đến sức khoẻ và cũng không nên tự mua thuốc để điều trị.

 

 Theo PGS.TS Bùi Khắc Hậu - Sức khỏe & Đời sống